Yr ysgol a fy heriau iechyd meddwl

Rydyn ni’n aml yn clywed bod iechyd meddwl yr un mor bwysig ag iechyd corfforol, ac rwy’n teimlo’n gryf y dylai cefnogi iechyd meddwl cadarnhaol ddechrau’n gynnar ym mywyd unigolyn.

Cefais amser caled yn yr ysgol, ac rwy’n teimlo, pe bawn i wedi cael lefel well o gymorth cynnar, y gallwn fod wedi gallu gweithredu’n well a rheoli fy mhroblemau emosiynol yn fwy effeithiol o bosibl.

Yn ystod fy amser yn yr ysgol, fe wnes i ddioddef bwlio, ymosodiad rhywiol a thrais uniongyrchol. Roedd y bwlio ar ei waethaf pan oeddwn i’n gwneud fy arholiadau TGAU, sef blwyddyn 10 ac 11, ac fe wnaeth fy mhresenoldeb yn yr ysgol ddirywio’n sylweddol oherwydd hynny.

Pan oeddwn i ar fy ngwaethaf, dim ond unwaith neu ddwywaith yr wythnos oeddwn i’n mynd i’r ysgol, a chafodd hyn effaith enfawr ar fy hyder a fy mherfformiad.

Yn anffodus, gan nad oeddwn i’n teimlo fy mod yn cael digon o gefnogaeth, datblygais feddylfryd o beidio ag ymddiried neu ddibynnu ar unrhyw un i fy nghefnogi. Dechreuais deimlo mai’r peth gorau y gallwn ei wneud oedd cadw’n dawel a pheidio â dweud wrth neb am y profiadau trawmatig eraill a gefais, gan gynnwys y trais a’r ymosodiad uniongyrchol.

Hefyd, roeddwn i’n ofalwr ifanc ar y pryd – oherwydd y cyflwr gwanychol roedd fy mam yn dioddef ohono. Yn ei dro, fe wnaeth hyn achosi i mi roi fy mhrofiadau o’r neilltu.

Cefais chwe wythnos o gwnsela, ond ddaru hyn ddim mynd i’r afael â’r bwlio. Yn hytrach, roedd y sesiynau yn ceisio mynd i’r afael â’r broblem o ran diffyg presenoldeb, a oedd yn symptom o broblemau llawer dyfnach.

Dim ond ar ôl i mi adael yr ysgol wnaeth pethau wella, ac rwy’n gwybod fy mod i’n siarad ar ran nifer o bobl wrth ddweud hynny. Oherwydd yr aros cyson am gefnogaeth, cyrhaeddais ben fy nhennyn pan oeddwn i’n 19 oed, a hynny ar ôl i mi fod mewn damwain car gyda fy mhartner. Fe achosodd hyn i mi ddirywio’n sydyn, gan fod yr holl deimladau roeddwn i wedi’u teimlo pan oeddwn i’n ifanc wedi dod yn ôl i’r wyneb – gan nad oeddwn i wedi delio â nhw’n llwyr yn y gorffennol.

Ar ôl cyrraedd pen fy nhennyn ddwy flynedd yn ôl, dyna pryd y cefais ddiagnosis o orbryder ac anhwylder straen wedi trawma. Rydw i wedi gallu deall fy nheimladau yn well o ganlyniad i hynny, a sut galla i gefnogi fy hun yn well yn y dyfodol.

Yn ogystal â defnyddio meddyginiaeth, sydd wedi helpu i reoli fy ngorbryder a phyliau o banig, rwy’n llawer iawn gwell am ymarfer hunanofal. Mae hyn yn cynnwys bod yn ymwybodol o fy emosiynau, gwybod fy ffiniau, a gwybod pryd i ddweud digon yw digon i amddiffyn fy hun a fy ngofod.

Mae hefyd wedi bod mor bwysig cydnabod fy nheimladau a chaniatáu i mi fy hun eu teimlo nhw go iawn, gan roi clod i mi fy hun am ddelio â’r holl heriau rydw i wedi’u hwynebu. Rydw i hefyd yn meddwl ei bod hi’n bwysig bod yn garedig â chi eich hun, yn union fel y byddech chi’n ei wneud ar gyfer rhywun rydych chi’n ei garu.

Yn ogystal â gofyn am gymorth gan rywun rydych chi’n ymddiried ynddo, ystyriwch ymgorffori arferion ymwybyddiaeth ofalgar yn eich trefn arferol, fel anadlu’n ddwfn neu fyfyrio, i reoli straen. Myfyriwch ar eich nodau a blaenoriaethwch eich tasgau er mwyn osgoi’r teimlad eich bod yn cael eich llethu. 

Gall adeiladu rhwydwaith gymorth gyda ffrindiau sy’n deall eich trafferthion hefyd roi ymdeimlad o gysylltiad ac anogaeth i chi.

Mae wedi cymryd peth amser, ond rydw i bellach yn deall pa mor bwysig yw gofyn am help a chymryd seibiant pan fo angen. Rwy’n fyfyriwr yn y brifysgol erbyn hyn, ac rwy’n teimlo fy mod yn cael cefnogaeth dda iawn gyda fy iechyd meddwl. Rydw i wedi gorfod cymryd amser i ffwrdd, ond mae wedi bod yn rhywbeth y mae'r brifysgol wedi bod yn gefnogol iawn yn ei gylch, ac mae hynny mor braf o ystyried fy mhrofiadau yn y gorffennol.

Mae’n siŵr nad yw’n syndod fy mod yn teimlo’n angerddol iawn am gefnogi iechyd meddwl pobl ifanc, yn enwedig mewn ysgolion. Rwy’n teimlo’n gryf y dylai materion negyddol ymysg phobl ifanc gael eu hatal cyn iddynt godi ac y gellid gwneud hynny, fel nad yw cynifer o oedolion ifanc yn chwythu plwc pan fyddant yn gorfod dechrau wynebu pwysau bywyd fel oedolion.

Rwy’n gobeithio y gallaf ddefnyddio fy llais a fy stori i annog person ifanc arall i ddweud ei ddweud os yw’n cael trafferth. Byddwn yn ei annog i siarad ag oedolyn dibynadwy, a defnyddio adnoddau sydd ar gael iddo i reoli ei iechyd meddwl yn effeithiol.

Pe bai addysgwyr yn cael eu cefnogi’n effeithiol a’u hyfforddi’n briodol i adnabod heriau iechyd meddwl, gallent wneud addasiadau bach a rhoi ymyriadau ar waith i helpu person ifanc yn fawr. Ni ddylai neb deimlo ei fod yn cael ei gamddeall a’i fod ar ei ben ei hun; dim ond un eiriolwr dibynadwy sydd ei angen i wneud gwahaniaeth enfawr i daith person ifanc.